ΤΟΛΗΣ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ, ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΔΕΟΥΣ ΑΠΟ ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΧΑΛΙ ΤΗΣ ΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ

 «με οξυγόνο τις εξάρσεις του σεισμού    στην υποθετική γραμμή που σχηματίζουν

μετέωρος σε πυκνή καταχνιά   συντηρώ την ανάσα μου

 

μέσα στην πυκνή καταχνιά   ανοίγω χαραμάδες με την πράξη μου

στην άγρια εποχή   εσένα καταθέτω

τη σχέση μας και τα γραφτά μου

 

αυτόν τον νικητήριο λόγο    καταθέτω

που κρύβει τη φωτιά στα σπλάχνα του

με τη φωτιά  χυμούς που μεταγγίζει

το δένδρο της ζωής ν’ ανθίσει   απλό, περήφανο, μοναδικό

ένα προς ένα    για όλους τους ανθρώπους

αυτό το σ’ αγαπώ που λογοκρίθηκε

στην ξενιτειά που επιβίωσε και την παρανομία

έγινε αγώνας καθημερινός

κι είναι πιο δυνατό από τότε 

 

κι αν τρέμει η φωνή  

από τα δάκρυα αν έχουνε θαμπώσει   ακόμα μια φορά τα μάτια μου

η πυρκαγιά ξεκάθαρα το δείχνει   πως είμαι ζωντανός

 

Ήταν το ποίημα ΖΩΝΤΑΝΟΣ από τη συλλογή του Τόλη Νικηφόρου ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΧΑΛΙ (1980) που, όπως γράφει ο ποιητής στο ομότιτλο ποίημα:

σε μυστικά δωμάτια υφαίνεται   με δάχτυλα σκληρά ή ευαίσθητα

από τεχνίτες που υποπτεύονται

 πως το έργο μπορεί και να μην έχει τέλος – αυτή είναι η φύση του –

που ελάχιστα κατέχουνε   υπόσταση και τον σκοπό της κίνησης

 βλέπουνε – ο καθένας – μικρά κομμάτια

από μια μόνο θέση   ταγμένοι να υφαίνουν

 

όταν πεθαίνουν μετουσιώνονται σε απειρόχρωμες κλωστές

[κι άλλα ποιήματα από την ίδια συλλογή έτσι όπως ανθολογήθηκαν στη συγκεντρωτική έκδοση ποιημάτων του Τόλη Νικηφόρου ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΔΕΟΥΣ, Επιλεγμένα Ποιήματα 1966-2017]

 

ΤΑ ΜΑΤΙΑ ΤΟΥ ΠΑΝΘΗΡΑ (από τη συλλογή του Τόλη Νικηφόρου ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΧΑΛΙ 1980)

είδα τα φοβερά μάτια του πάνθηρα

κόκκινα απ’ την προσμονή

μια νύχτα κατασκότεινη είδα εσένα

 

όχι το δικό μου αίμα

 

ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1980

πολιτεία ρημαγμένη στο μυχό του κόλπου

βάρβαροι με χρωματιστές κορδέλες

με χάντρες εξαγοράζουν την ψυχή σου

πανικός

άγριος πανικός στους δρόμους

πανικός στα γραφεία

πανικός στα σπίτια που υψώνονται

και φράζουν τον άνεμο

καθώς οι νεκροί σαπίζουν

μέσα στα βιβλία τους

και αναδίδουν οσμή βραβείων

στάχτη, αρπαχτικές κραυγές

μια άνοιξη που ευνουχίστηκε

και το αίμα της ζωγραφίζει πολύχρωμες διαφημίσεις

μια στιγμή πριν απ’ το τέλος

και έρωτας

έρωτας που κυκλοφορεί ανύποπτος

που δεν θέλει τίποτα να μάθει

έρωτας στα υγρά μάτια των κοριτσιών.

 

ΕΠΙΓΝΩΣΗ

με επίγνωση βαδίζω

στην άκρη-άκρη του γκρεμού

γνωρίζω πια την κατασκότεινη άβυσσο

κι όταν σκοντάφτω και παραπατώ

χωρίς κανένα μάταιο επιφώνημα

κρατάω το χέρι μου σφιχτά

μες στις σχισμές των βράχων

ψάχνω για άγρια φυτά

να μου διδάξουν το δικό τους βλέμμα

μπροστά σε χίλια χρόνια

ή δέκα δευτερόλεπτα ζωής

με επίγνωση αιωρούμαι

πάνω απ’ το κενό, το τίποτα

με τη φωνή μου ακέραια

και τον αντίλαλο

κι εσένα

[από τη συλλογή του Τόλη Νικηφόρου ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΧΑΛΙ 1980]

 

ΑΝΕΞΑΚΡΙΒΩΤΟ ΙΠΤΑΜΕΝΟ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ (από τη συλλογή του Τόλη Νικηφόρου ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΧΑΛΙ 1980)

αλκυόνες με περίλαμπρα χρώματα

οι μακρινοί μου πρόγονοι

ένα σμήνος με εξόριστα φτερά

από τον άγνωστο γαλαξία

μεσουράνησαν στη μεγάλη σκοτεινιά

έτη και έτη φωτός

κρατώντας τον σπόρο της δημιουργίας

σφιχτά στο ράμφος

 

κι έρχομαι σήμερα εγώ

με αίμα και φως να σας μιλήσω

με των θαυμάτων τα λίγα ψίχουλα

θανάσιμα τοξεύω την καρδιά σας

έρχομαι σήμερα εγώ να ζωγραφίσω

ένα φανταστικό πουλί στο μέτωπό σας

 

ΠΡΑΞΗ ΖΩΗΣ

αιμάτινη μια στάλα βροχής

παντοτινός ο έρωτας φτερουγίζει

στα νύχια του νεκρού

που εξακολουθούν να μεγαλώνουν

στο αγριόχορτο που αδιάφορο φυτρώνει

γύρω απ’ τους τάφους

στην έσχατη εκείνη συνουσία

του ετοιμοθάνατου ελέφαντα

 

ο έρωτας ραπίζει το πέτρινο πρόσωπο της ανυπαρξίας

[από τη συλλογή του Τόλη Νικηφόρου ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΧΑΛΙ 1980]

 

 

ΑΝΑΤΡΙΧΙΛΑ (από τη συλλογή του Τόλη Νικηφόρου ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΧΑΛΙ 1980)

από τα χείλη αργά

μακρόσυρτα ως το λαιμό

τα στήθια ανάμεσα, τους ώμους

μια σκοτεινή ανατριχίλα

ανατριχίλα που κυριεύει το μυαλό

ανάβει τη φωτιά στα γόνατα

ως το μεδούλι που εισχωρεί

που καίει το δέρμα

προμήνυμα του πυρετού

και της κοφτής ανάσας

μεθοδικά που κορυφώνεται

που επιταχύνει τον παλμό

ξυπνάει κάθε μόριο στο κορμί

νύχια που ψάχνουν για αίμα

δόντια που ψάχνουν για αίμα

ακόμη πιο βαθιά

πιο δυνατά

ανατριχίλα που γεννάει το σπασμό

ο ψίθυρος που γίνεται κραυγή, εκτίναξη

γίνεται μούδιασμα, εγκατάλειψη

και σβήνει

 

ΓΥΝΑΙΚΑ

κάθε μικρή σου υποταγή

μειώνει τη δική μου ελευθερία

εμένα ταπεινώνει

κάθε χαμένο σου δικαίωμα

πληγώνει τη δική μου αξιοπρέπεια

κάθε παραπανίσιο σου φορτίο

έχει σε μένα ρίζες προγονικές

κάθε –σε βάρος- σου αδικία

είναι μια στυγερή κλοπή

απ’ το παγκάρι της δικής μου εκκλησίας

κι όταν εσύ λιποψυχείς

εγώ είμαι ο αληθινός προδότης

 

στέκεσαι δίπλα μου

στο σπίτι, στη δουλειά ή στο οδόφραγμα

και με τα ίδια μάτια

ελεύθερα ατενίζουμε τον ήλιο

περήφανοι

ασυμβίβαστοι

ωραίοι μέσα στα τόσα ελαττώματά μας

εμείς που η φύση έταξε σε σάρκα μία

[από τη συλλογή του Τόλη Νικηφόρου ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΧΑΛΙ 1980]

 

ΛΟΝΔΙΝΟ 1967 - 1971 (από τη συλλογή του Τόλη Νικηφόρου ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΧΑΛΙ 1980)

ονειρεμένη πολιτεία του βορρά

ντυμένη τα βουβά σου χρώματα

μέσα σε μαγικές φωνές που προσκαλούν

μέσα σε στάλες καθημερινής βροχής

 

χρόνια που έζησα στη χαμηλή σοφίτα

περιπλανήθηκα στις γειτονιές σου

είδα τους κρόκους να ανθίζουν μέσα στο χιόνι

μέθυσα με το άρωμα των κοριτσιών σου

 

πλατείες που έχουν κατακτήσει τη γαλήνη

με γύρω τους τα σπίτια του παραμυθιού

απέραντοι κήποι και σκοτεινά παλάτια

βικτωριανά μέγαρα

 

απίστευτη πόλη

με το χαμόγελο στο πρόσωπο του αστυφύλακα

λεωφορεία κόκκινα με μυθικούς προορισμούς

πόλη της απεργίας

ράθυμη όπως το ποτάμι σου

με την κατάλεπτη επιδερμίδα της ηδονής

 

παγκόσμια πόλη

με τις χιλιάδες εκδοχές της ίδιας γλώσσας

με τα χιλιάδες πρόσωπα του ίδιου ανθρώπου

με τις χιλιάδες εκκλησιές της ίδιας πλάνης

 

πόλη που έμαθες να ζεις χωρίς το πάθος

που κρύβεις με στοργή τα λάφυρά σου

στις αίθουσες των μεσαιωνικών κτιρίων

πόλη που κατορθώνεις να φιλοξενείς

και την υπεροψία των αγραμμάτων

και την ελπίδα των κατατρεγμένων

 

γυναίκες με παράξενα καπέλα

η μυρωδιά του καπνού και του ξύλου

το ευχαριστώ σε κάθε φράση

οι ανεξήγητες επιγραφές

και το πολύβουα καπηλειά με τη ζεστή τους μπύρα

 

γυρίζεις κάθε τόσο πολιτεία του βορρά

και φανερώνεσαι χλωμή στον ύπνο μου

λουσμένη στο αβέβαιό σου φως

ποτέ, ποτέ, ποτέ δική μου

 

ΠΑΝΤΟΥ ΤΟ ΑΓΓΙΓΜΑ ΣΟΥ

η συνεδρίαση που δεν τελειώνει

τα ρούχα ένας σωρός στην πολυθρόνα

οι τρύπιες κάλτσες μου

και το ξεθωριασμένο νυχτικό σου

παντού η ανάσα

παντού το άγγιγμά σου

 

οι εφημερίδες σκορπισμένες στη φλοκάτη

εκείνη η στοίβα τα βιβλία στο κομοδίνο

όλο χυμούς κι αγκάθια το φυτό μας

που βρίσκει τόπο και θεριεύει

μες στη μικρή του γλάστρα

παντού η ανάσα

παντού το άγγιγμα σου

 

οι άσπρες τρίχες που πληθαίνουν

ένα παλιό σου ποίημα μες στα χειρόγραφά μου

η σάρκα μου που αναστατώνεται

μετά από δεκαπέντε χρόνια

παντού η ανάσα

παντού το άρωμά σου

ένα σπουργίτι απ’ το χαμόγελό σου

[από τη συλλογή του Τόλη Νικηφόρου ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΧΑΛΙ 1980]

 

 

ΟΙ ΜΕΛΛΟΘΑΝΑΤΟΙ ΣΕ ΧΑΙΡΕΤΟΥΝ (από τη συλλογή του Τόλη Νικηφόρου ΤΟ ΜΑΓΙΚΟ ΧΑΛΙ 1980)

νιώθω μιαν ακατάσχετη παρόρμηση

να κατουρήσω πάνω στο γραφείο σας

κύριε πρόεδρε

πάνω στους ισολογισμούς εταιριών

με κέρδη αμύθητα, πάνω στους κώνους

τα υποβρύχια και τους κομπιούτερ

και τους αδιάφορους πολίτες της πατρίδας σας

 

άλλο χαιρετισμό σαν μελλοθάνατος δεν έχω

μπροστά στο σπίτι μας που καίγεται

και στο παράλογο αυτό τέλος της ζωής

 

κι εσύ, μονάκριβή μου, εσύ,

μη με ρωτήσεις πώς και γιατί

τύλιξε μόνο τα μαλλιά σου  στον λαιμό μου

κι ακούμπησε στο στήθος μου το χέρι σου

αυτό το έσχατο μυστήριο να τελέσουμε

να ταξιδέψουμε στο άπειρο

κάποια μετέωρη στιγμή του γαλαξία

σαν σκόρπιες νότες από τη μουσική του αύριο

 

ΘΑ ΠΕΡΙΠΛΑΝΗΘΟΥΜΕ ΣΤΟΥΣ ΜΕΓΑΛΟΥΣ ΔΡΟΜΟΥΣ ΜΕ ΤΙΣ ΣΕΙΡΗΝΕΣ ΜΕΣΑ ΣΤΗΝ ΟΜΙΧΛΗ (αμίλητοι θα ταξιδέψουμε η ζωή θα γλιστράει δίπλα αφήνοντας την ψευδαίσθηση της κίνησης):

Ο ΠΟΙΗΤΗΣ ΤΟΛΗΣ ΝΙΚΗΦΟΡΟΥ (Θεσσαλονίκη 1938) συγκεντρώνει στον τόμο ΙΧΝΗ ΤΟΥ ΔΕΟΥΣ μια επιλογή ποιημάτων του απ’ όλες τις μέχρι σήμερα ποιητικές συλλογές του. Πρόκειται, όπως εύστοχα σημειώνει στο επίμετρο του βιβλίου ο Πέτρος Γκολίτσης «για ένα βιβλίο με ποιήματα χρωμάτων και αφής που συνδυάζουν  τον μυστικισμό με τη γείωση –με το δικό του διακριτό και κατεκτημένο τρόπο- για ένα απόσταγμα που εκ των πραγμάτων συμβαίνει στη συγκεκριμένη περίοδο του βίου του, στα 80 του χρόνια, δηλαδή τώρα που οδεύει προς το πέρας μιας βιο-γραμμής και μια ποιητικής διαδρομής. Θέτοντας και ενεργοποιώντας τις προτεραιότητες, ποιητικές και βιωματικές, που τον οδήγησαν στη συγκεκριμένη, εκτενή και επαρκή θα λέγαμε επιλογή. Η οποία ενώ στέκεται και λειτουργεί σαφώς αυτόνομα, συνάμα καλεί και προς το σύνολο των ποιημάτων του… Σε μια σύντομη αναδρομή, αξίζει να σημειωθεί, πως ο αρχικά «κοινωνικός» ποιητής Νικηφόρου, περνά σε μια υπαρξιακή – υποστασιακή ποίηση, για να καταλήξει  μέσα από τον «μυστικισμό» στο «τίποτα» που, ενώ μας γεννά, οριστικά και αμετάκλητα μας καταπίνει… Αν έπρεπε να συνοψίσουμε τη στάση του θα λέγαμε πως είναι κάποιος που αποφασίζει «το φως», χωρίς να αγνοεί το βάθος του πραγματικού. Έτσι αντιρροπιστικά, πρεσβεύει πως η φύση του κόσμου φαίνεται να είναι πιο κοντά στον αλληλοσπαραγμό και στην κίνηση των σαρκοβόρων, παρά σε μια αέρινη και φωτεινή πραγματικότητα. Η «ιδέα» αυτή του σαρκοβόρου διαπερνά και «διαποτίζει» το σύνολο του έργου του, λειτουργώντας τόσο στο μεταφυσικό και θρησκευτικό επίπεδο, όσο και στο «κρατικό-εξουσιαστικό». Ο Νικηφόρου ως υποβολέας-medium, με τα ποιήματα-«οράματά» του, μας καλεί να γνωρίσουμε τις αναλαμπές αυτού που όντως είδε…» Και ο Πέτρος Γκολίτσης, κλείνοντας τη σύντομη εισαγωγή συμπεραίνει: «Ο Τόλης Νικηφόρου, ως άλλος Αναγνωστάκης, σε μεταφυσικά αυτή τη φορά πλαίσια, θα μας πει (;): ΣΤΑ ΨΕΜΑΤΑ ΠΑΙΖΑΜΕ. Αποφαινόμενος επαναληπτικά και ρέποντας προς: «… το όχι φως», προτάσσει τον παρηγορητικό ρόλο της τέχνης»

Τετάρτη, 5 Μαΐου 2021